Amiga znana jest przede wszystkim jako znakomita maszyna do gier, głównie dzięki wielu wybitnym tytułom wydanym w jej złotych czasach. Specjaliści wspomnieliby też pewnie o jej wyśmienitych możliwościach w zakresie obróbki wideo, a co bardziej wtajemniczeni o przejawach twórczości artystów z amigowej demosceny. Kojarzona zazwyczaj z rozrywką Amiga spotkała się też z uznaniem ze strony amerykańskiej agencji kosmicznej NASA, która przez kilkanaście lat z powodzeniem używała komputerów z tej rodziny.
Pewnego dnia, bodaj na moim pierwszym roku akademickim, odwiedziłem dobrego znajomego, który również studiował w Poznaniu. Niemal od progu moją uwagę przykuł numer 1/2000 amigowego magazynu „eXec”, widoczny w mieszkaniu. Zaskoczenie było potrójne, gdyż w ciągu kilku lat, jakie upłynęły od upadku firmy Commodore – producenta komputerów Amiga – z rynku prasy zaczęły znikać powiązane z tą marką czasopisma. Ponadto w rodzinnym domu kolegi już kilka lat wcześniej A500 Plus, która kilka lat wcześniej wprowadzała nas do świata 16-bitowych komputerów, zastąpił PC. Trzecią niespodzianką był artykuł „Amiga w NASA” autorstwa Grzegorza Juraszeka, na jaki zwróciłem uwagę wertując wspomniane wydanie „eXeca”. Z racji odwiedzin nie było jednak czasu, aby przeczytać ów tekst, aczkolwiek fakt zastosowania Amigi w tak prestiżowej instytucji zapadł mi głęboko w świadomości.
Ponad dwie dekady później, wiosną 2022 r., nadarzyła się okazja, aby powrócić i zgłębić to zagadnienie. Wszystko za sprawą współpracy z przywoływanym na niniejszym blogu czasopismem „K&A Plus”. Swoistym prologiem był artykuł „Wyjątkowa Amiga 2500. Amiga na usługach agencji NASA”, który ukazał się w jubileuszowym 20. wydaniu magazynu. Tekst ten, autorstwa Marvina Droogsmy, prezentował używany niegdyś w NASA egzemplarz Amigi 2500, który po latach trafił w ręce autora, stając się ostatecznie niezwykle cennym eksponatem w Home Computer Museum w Helmond w Holandii. Idąc niejako za ciosem w redakcji podjęto decyzję, aby kolejny numer poświęcić głównie tematyce kosmicznej. Tak oto na łamach magazynu „K&A Plus” znalazła się przestrzeń, aby przedstawić dzieje Amigi w NASA.
Mój nowy tekst bazował głównie na materiałach dostępnych w Internecie, przy czym na szczególną uwagę zasłużył poniższy reportaż filmowy, który w styczniu 1998 r. na Przylądku Canaveral zarejestrował Bob Castro z Amiga Atlanta User Group.
„AMIGA at NASA: The Secret in Hangar AE” – reportaż z Przylądka Canaveral, który 30 stycznia 1998 r. zrealizował Bob Castro
Uchwycony wówczas materiał filmowy zawierał wypowiedzi inżynierów i techników odpowiedzialnych za wdrożenie Amigi do NASA, którymi byli Hal Greenlee, Johnny Johnson, Gary Jones oraz Augie Friscia. Specjaliści ci opowiedzieli o przyczynach, które skłoniły ich do użycia Amigi, a także o zadaniach, jakie te komputery wykonywały w Hangar AE. Obiekt ten pełni szereg funkcji kluczowych dla powodzenia misji kosmicznych, wśród których jest przetwarzanie danych telemetrycznych i zapewnienie łączności. Na pozór można być zaskoczonym obecnością „rozrywkowej” Amigi na tak odpowiedzialnym odcinku. Specjaliści z NASA potrafili jednak dostrzec możliwości Amigi do wykonywania względnie złożonych zadań przy wykorzystywaniu dość skromnych zasobów. Kluczowym atutem była też wielozadaniowość jej systemu operacyjnego, co też nawet pozwalało jednemu komputerowi przesyłać dane do kilku statków kosmicznych naraz. W amerykańskiej agencji kosmicznej doceniono też swobodę, z jaką można przetwarzać na Amidze obraz, z czego też korzystała wewnętrzna sieć TV na Cape Canaveral. Istotna była też kooperacja ze strony firmy Commodore, która w razie potrzeby dostarczała dokumentację techniczną. Ta była niezbędna do opracowania w NASA własnych kart rozszerzeń potrzebnych do obróbki danych i ich transmisji poprzez sieć.
Co ciekawe, Amiga miała początkowo poważną konkurencję w postaci komputerów Macintosh oraz PC. Okazało się jednak, że firma Apple nie była skłonna dzielić się tajnikami budowy swoich „makówek”, za to architektura pecetów nawet w czasie, gdy kręcony był reportaż, była uznawana za słabą. Czy były to tylko uprzedzenia wąskiej grupy specjalistów, którzy prywatnie użytkowali Amigi? Cóż, wysoce niefortunna prezentacja Windows 98 w wersji beta, którą w kwietniu 1998 r. na targach COMDEX poprowadził Bill Gates i Chris Capossela z Microsoftu, pokazała, że najwyraźniej coś było na rzeczy.
Prezentacja
Windows 98 beta podczas targów COMDEX, 20 kwietnia 1998 r.
Ostatecznie nie można się też dziwić, iż w przypadku zastosowań krytycznych, kiedy w grę wchodzi życie ludzkie i astronomicznie kosztowny sprzęt, specjaliści wolą polegać na starszych, ale za to dobrze znanych, a przede wszystkim po wielokroć sprawdzonych i stabilnych rozwiązaniach. Jedyne, co w tej opowieści może wprawić w osłupienie, to brak zdyskontowania kosmicznej roli Amigi przez jej producenta. Uwzględniając jednak fatalny marketing Commodore, zwłaszcza w okresie poprzedzającym upadek tej firmy w 1994 r., to w sumie trudno tu też mówić o jakimś wielkim zaskoczeniu.
Więcej informacji na ten temat znaleźć można w moim artykule „Amiga w programie kosmicznym NASA”, który ukazał się w numerze 21 magazynu „K&A Plus”. Wydatną pomoc w jego opracowaniu, za co też jestem niemiernie wdzięczny, udzielili wspomniani wyżej Marvin Droogsma i Bob Castro. Obaj amigowi pasjonaci, z którymi nadal podtrzymuję kontakt, okazali się otwarci na współpracę, udostępniając fotografie ze swych zbiorów, a także przekazując cenne informacje oraz weryfikując końcowy tekst. Dzięki temu udało się po latach przedstawić współczesnym czytelnikom jeden z najbardziej chlubnych rozdziałów historii Amigi.
Historia zastosowania komputerów Amiga na Cape Canaveral została szerzej opisana w artykule „Amiga w programie kosmicznym NASA”, który ukazał się w 21. numerze magazynu „K&A Plus”.Wydanie to poświęcone jest głównie tematyce kosmicznej